METODOLOGIA – z gr.: „chodzenie wzdłuż drogi badawczej”; łac.: „methodos” „logos” – nauka o metodach. Metodologia wydaje pewne wytyczne jak „chodzić” żeby nie zabłądzić.
METODA BADAWCZA – zamysł teoretyczny i praktyczny, mający odbicie w teorii pedagogicznej, który pozwoli osiągnąć cel badawczy. Żeby taki cel można było osiągnąć trzeba posłużyć się techniką badań.
TECHNIKA BADAŃ – pewien zbiór czynności, który należy wykonać w ściśle określonej kolejności, by osiągnąć cel badań. Ten zbiór czynności można wykonać gdy będziemy dysponowali odpowiednimi narzędziami.
NARZĘDZIA BADAŃ – pewien wytwór materialny pozwalający zebrać poprawnie informacje, potrzebne do rozwiązania danego problemu badawczego i osiągnięcia celu badawczego.
STRUKTURA PROCESU BADAWCZEGO: 1. określenie przedmiotu i zakresu badań 2. określenie celu badań 3. określenie zbioru pytań na które będę szukać odpowiedzi w procesie badawczym 4. określenie zbioru prawdopodobnych odpowiedzi, które mogę uzyskać 5. wyodrębnienie zmiennych 6. dobranie odpowiednich wskaźników 7. dobranie odpowiedniej próby badawczej 8. dobranie odpowiednich metod, technik i narzędzi badań 9. przeprowadzenie badan próbnych (wstępnych) 10. przeprowadzenie badań właściwych 11. dokonanie pomiaru zmiennej badanej 12. opis wyników badań 13. przetestowanie hipotez badawczych 14. wyciągnięcie wniosków z badań i nakreślenie dalszej drogi badań.
POSZCZEGÓLNE ELEMENTY STRUKTURY PROCESU BADAWCZEGO: 1. OKREŚLENIE PRZEDMIOTU I ZAKRESU BADAŃ:
Przedmiotem badań będą wszystkie zjawiska pedagogiczne tzn. zagadnienia związane z opieką, wychowaniem, kształceniem, np.: osiągnięcia szkolne uczniów, selekcje szkolne, postawy społeczno – moralne młodzieży. Zakres badań to szerokość ujęcia problematyki badawczej. 2. OKREŚLENIE CELU BADAŃ:
Cel badań to pewien stan końcowy do którego będę dążyć w procesie badawczym. Stan, który chcę osiągnąć. KRYTERIA OKREŚLANIA CELU BADAŃ wg. A. Komorowskiej: a) Kryterium aktywności badającego (jego bierny lub czynny udział) b) Kryterium aspektu badanej rzeczywistości (aspekt statyczny lub dynamiczny) c) Kryterium intencji wprowadzania zmian w badanej dziedzinie pedagogicznej (intencja wiedzotwórcza lub optymalizacyjna) RODZAJE CELÓW: a) Poznawczy – poznanie danego zjawiska, od czego zależy, jak się rozwija. Musi być tak sformułowany by można było dane zjawisko opisać, wyjaśnić i przewidzieć jak będzie się ono dalej rozwijać. b) Teoretyczny – określenie modelu zjawiska, które badam i ten model będę weryfikować pod względem teoretycznym, literaturowym a później praktycznym. c) Praktyczny (prakseologiczny) – tworzenie pewnych dyrektyw pod adresem nauczycieli, lub uczniów lub rodziców, itp.
3. OKREŚLENIE ZBIORU PYTAŃ NA KTÓRE BĘDĘ SZUKAĆ ODPOWIEDZI
Zbiór pytań - formułowanie problemów Problem badawczy – pytania na które będę szukać odpowiedzi w procesie badawczym. I tylko w tym procesie badawczym mogę uzyskać odpowiedź, tzn, że każdy problem jest formułowany w postaci pytania, ale trzeba pamiętać, że nie każde pytanie jest problemem. Wszystkie pytania o przedmioty i zjawiska NIE są problemami ponieważ nie trzeba robić badań np.: „czy słońce świeci?” lub „czy w roku 1410 miała miejsce bitwa pod Grunwaldem?” (to jest fakt historyczny a nie problem). Pseudoproblemy – są to pytania, które nic nie wnoszą do badania. Np.: „jaki jest wpływ rodzaju zębów grzebienia na fryzurę człowieka?”. Jest to taki zbiór pytań na które będziemy odpowiadać w procesie badawczym ale który służy jedynie zaspokojeniu potrzeb informacyjnych. CZY WSZYSTKIE PROBLEMY MAJĄ TAKĄ SAMĄ BUDOWĘ I SENS LOGICZNY? NIE!!! Podział problemów na kryteria: 1) podział ze względu na szerokość badanego zjawiska: • Problemy ogólne – np.: „ jakie czynniki wpływają na przygotowanie się dziecka do podjęcia nauki w szkole?” • Problemy szczegółowe – np.: „czy poziom materialny rodziny wpływa na przygotowanie do podjęcia nauki przez dziecko w szkole?” Problemy szczegółowe nie zawsze muszą wypływać z ogólnego. 2) kryterium gramatyczno – logiczne: • Problemy typu alternatywnego – zawsze zaczynają się od partykuły „czy”. • Problemy w postaci pytań dopełnienia – brak odpowiedzi „tak” lub „nie”. Odpowiedzi jest wiele. Tą odpowiedzią dopełniam pytanie. 3) kryterium związku pomiędzy cechami badanymi • Problemy istotnościowe – pytają się o istotę danego czynnika na cechę badaną, na istotność wpływów. • Problemy zależnościowe – wiążą się z ustaleniem relacji między czynnikami a więc zależności funkcjonalnych w interesującym nas układzie. Pytają o typ związku jaki istnieje między tymi zależnościami.
4. OKREŚLENIE ZBIORU PRAWDOPODOBNYCH ODPOWIEDZI, KTÓRE MOGĘ UZYSKAĆ.
Na każde pytanie w postaci problemu zbieram możliwe odpowiedzi. Spośród tego zbioru wyodrębniam jedną, najbardziej prawdopodobną odpowiedź na postawione pytanie problemowe. Jest to inaczej mówiąc HIPOTEZA. Hipotezy stanowią przypuszczalne odpowiedzi na problemy badawcze i dotyczą spodziewanego kierunku zależności lub przewidywanego kierunku wydarzeń.
Warunki jakie powinna spełniać hipoteza: • Adekwatna do problemu • Musi być odpowiedzią prostą (wtedy łatwiej jest ją zweryfikować) • Nie może być zbyt zgeneralizowana (nie może być szeroko ujęta bo będzie ją trudno zweryfikować) Problem ogólny: Jakie czynniki wpływają na agresywne zachowanie kibiców? Jakiego typu? Dopełnieniowe Problem szczegółowy: „czy pojawienie się policji na meczach jest czynnikiem wpływającym na agresywne zachowania kibiców?
5. WYODRĘBNIENIE ZMIENNYCH: ZMIENNA – to każda cecha, która przyjmować może co najmniej dwie wartości. Jeśli dana cecha przyjmuje tylko jedną wartość to będziemy ją nazywać PARAMETREM.
PODZIAŁ ZMIENNYCH : Ze względu na liczbę przyjmowanych wartości: • Zmienne dwuwartościowe – dychotomiczne np.: płeć • Zmienne wielowartościowe np. grupy krwi (są cztery) Czasem w pedagogice zmienne wielowartościowe wprowadza się do dwuwartościowych. Taką zmienną nazywamy ZMIENNĄ ZDYCHOTOMIZOWANĄ np. wzrost – przyjmuje się wiele wartości ale mogę wprowadzić do dwóch podziałów np..: wysoki, niski. • ZMIENNE CIĄGŁE – taka zmienna, w której pomiędzy dwie wartości dowolne mogę wstawić zawsze trzecią.. • ZMIENE DYSKRETNE – SKOKOWE – między dwie dowolne wartości nie da się wstawić trzeciej np. płeć; grupa krwi (między grupą A i B nie ma innej grupy)
ZMIENNE ZALEŻNE – te które aktualnie badam. Ze względu na stopień opisu wyniku badań wyróżniamy zm ilościowe i zm. jakościowe. ZMIENNE JAKOSCIOWE – to te, których wartości nie da się wyrazić w postaci liczb, np.: grupa krwi, płeć, narodowość, rasa. ZMIENNE ILOŚCIOWE – to te cechy, których wartości da się wyrazić w liczbie. W zależności od tego w jaki sposób te liczby przypisujemy wyróżniamy zmienne: interwałowe, porządkowe, ilorazowe. ZMIENNE PORZĄDKOWE – przypisujemy te liczby po zakończeniu. O liczby najmniejszej do największej – rangowanie. Zmienna ta nie ma jednostki i zera bezwzględnego. ZMIENNE INTERWAŁOWE – to taka zmienna, która posiada tzw. zera (np..: temp. w skali Celsjusza). ZMIENNE ILORAZOWE – mają ustaloną jednostkę miary i zero bezwzględne (np. wzrost, masa – nie ma wzrostu czy masy poniżej zera). ZMIENNE WAŻNE – to te które wpływają na zmienność zmiennej zależnej ZMIENNE ZAKŁÓCAJĄCE – zakłócają proces badawczy ZMIENNE UBOCZNE – te które słabiej oddziaływają na zm. zależną lub która oddziaływania na zmienną zależną akurat nie ma. ZMIENNE POŚREDNICZĄCE – zmienne które pośredniczą. To ta zmienna która istnieje w obiektach badanych w domniemanych …. ZMIENNE UNIWERSALNE – to takie zmienne zakłócające, które stale zakłócają proces badawczy ZMIENNE OKAZJONALNE – te, które występują od czasu do czasu, badacz nawet nie wie że one występują.
6. DOBRANIE ODPOWIEDNICH WSKAŹNIKÓW: Istnieje wiele zmiennych których bezpośrednio nie można obserwować, zmierzyć, ale badać trzeba. Jak te zmienne badać? Można je badać po objawach zachowana, np.: elektroda. Istnieje inne zjawisko, które współwystępuje z badanym zjawiskiem i potrafi określić, że występuje ono z dużym prawdopodobieństwem NAZYWAMY JE - WSKAŹNIKIEM.
|